[سوره البقرة (2): آیه 44]
أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکُمْ وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْکِتابَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ (44)
آیا مردم را به نیکى دعوت کرده و خودتان را فراموش مىنمایید؟ با اینکه شما کتاب (آسمانى) را مىخوانید، آیا هیچ فکر نمىکنید؟
----------------------------
نکتهها:
دانشمندان یهود، قبل از بعثت پیامبر اسلام صلى اللَّه علیه و آله، مردم را به ایمان آوردن به آن حضرت دعوت مىکردند و بشارت ظهور حضرت را مىدادند، امّا هنگام ظهور، خودشان ایمان نیاوردند و حتّى بعضى از آنان به بستگان خود که اسلام آورده بودند، توصیه مىکردند که مسلمان بمانند، ولى خودشان اسلام نمىآوردند. «1»
در روایات آمده است:
دانشمندى که دیگران را به بهشت دعوت کند، ولى خودش اهل جهنّم باشد، بزرگترین و سختترین حسرتها را خواهد داشت. «2»
حقّ تلاوت، عمل است. امام صادق علیه السلام فرمود: «کونوا دعاة الناس باعما لکم و لا تکونوا دعاة بالسنتکم» «3»
با اعمال خودتان مردم را دعوت کنید، نه تنها با گفتار.
از حضرت على علیه السلام نقل شده است که فرمود:
سوگند که من شما را به کارى دعوت نمىکنم، مگر آنکه خودم پیشگام باشم و از کارى نهى نمىکنم مگر آنکه خودم قبل از شما آن را ترک کرده باشم. «4»
در نهج البلاغه آمده است:
هر کس خود را امام دیگران قرار داد، ابتدا باید به تعلیم خود بپردازد. «5»
__________________________________________________
(1). نمونه، ج 1، ص 214.
(2). بحار، ج 2، ص 37.
(3). نور الثقلین، ج 1، ص 57.
(4). نهج البلاغه، خطبه 175.
(5). نهج البلاغه، حکمت 73.
تفسیر نور، ج1، ص: 104
امام کاظم علیه السلام فرمودهاند: «طوبى للعلماء بالفعل و ویل للعلماء بالقول» «1»
درود بر عالمانى
که به گفته خود عمل مىکنند و واى بر عالمانى که فقط حرف مىزنند.
عالم بىعمل در قالب تمثیل
الف: در قرآن: عالم بىعمل، الاغى است که بار کتاب حمل مىکند، ولى خود از آن بهرهاى نمىبرد. «2»
ب: در روایات:
رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله:
عالم بىعمل، مثل چراغى است که خودش مىسوزد، ولى نورش به مردم مىرسد. «3»
رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله:
عالم بىعمل، چون تیرانداز بدون کمان است. «4»
عیسى علیه السلام:
عالم بىعمل، مثل چراغى است بر پشتبام که اتاقها تاریکاند. «5»
على علیه السلام:
عالم بىعمل، چون درخت بىثمر و گنجى است که انفاق نشود. «6»
امام صادق علیه السلام:
موعظهى عالم بىعمل، چون باران بر روى سنگ است که در دلها نفوذ نمىکند. «7»
ج: در کلام اندیشمندان:
عالم بىعمل:
گرسنهاى است روى گنج خوابیده.
تشنهاى است بر کنار آب و دریا.
طبیبى است که خود از درد مىنالد.
بیمارى است که دائماً نسخه درمان را مىخواند، ولى عمل نمىکند.
منافقى است که سخن و عملش یکى نیست.
پیکرى است بىروح.
__________________________________________________
(1). بحار، ج 78، ص 299.
(2). جمعه، 5.
(3). کنز العمّال، ح 29109.
(4). بحار، ج 10، ص 100.
(5). بحار، ج 14، ص 309.
(6). غرر الحکم.
(7). بحار، ج 2، ص 39.
===========================================
تفسیر نور، ج1، ص: 105