به کسى که به بهانه غلبه خواب، و بیدار نشدن براى انجام این نماز خود را در ترک آن معذور مىدارد توجهى ننما چرا که این عذر از چند وجه مردود است، از جمله این فرمایش مولا على علیه السّلام در جواب کسى که گفت من دیشب بخواب ماندم و توفیق تهجد و شب زنده دارى نصیبم نشد فرمود تو مردى هستى که گناهانت قید و بند تو شده است، و دیگر اینکه خواب ماندن از مثل امرى باین بزرگى غالبا غیر ممکن است، آیا طالبان این دنیا را نمىبینى که اگر یکى از آنها را سلطان وقت بخلوت فرا خواند گر چه وقت ملاقات با او را دل شب قرار دهد، او به خواب نخواهد ماند بلکه آن شب را از ترس اینکه مبادا بخواب بماند کلا بیدار و پیوسته بفکر مجلس سلطان و صحبتش با او خواهد بود. و تو اگر باحوال خویش تأمل کنى به یقین خواهى دید که اگر احتمال دهى که کسى نیمه شب مبلغ قابل توجهى پول برایت خواهد آورد از شوق دست یابى به آن مال، و ترس اینکه مبادا بواسطه خواب از دستت برود، قدرت بر خوابیدن نخواهى داشت. از همه اینها گذشته اگر واقعا از این خوف دارى که بخواب بمانى مىتوانى نزد کسى که تو را بوقت نماز بیدار کند بخوابى تا اینکه خود عادت کنى. و خلاصه کلام اینکه خواب مانع دست یابى به این فضیلت عظمى شود خوارى و ذلتى است که مثلش در این دنیا نیست.
أسرارالصلاة ص : 459
مثل کسى که وداع کند با نماز!
«فرمود حضرت صادق، علیه السّلام، به عبد اللّه [بن أبی یعفور]: اى عبد اللّه، وقتى که مشغول نماز مىشوى، مثل کسى که وداع کند با نماز و ترس آن دارد که دیگر به آن نرسد نماز بخوان، پس از آن چشمت را بدوز به موضع سجودت. تو اگر بدانى کسى در راست و چپت هست نمازت را نیکو به جا مىآورى، بدان که تو پیش روى کسى ایستادى که او تو را مىبیند و تو او را نمىبینى».
چهلحدیث 1 431 فصل ..... ص : 426
از امیر المؤمنین علیه السّلام روایت شده که رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: براى مؤذن آنگاه که مشغول گفتن اذان و اقامه است مثل اجر شهیدى است که در راه خدا در خون خود مىطپد، امام علیه السّلام میگوید گفتم اگر چنین باشد آنان براى گفتن اذان بر یکدیگر پیشى خواهند گرفت، رسولخدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: چنین نیست زمانى بر مردم بیاید که اذان گفتن را تنها بعهده ضعفاء بگذارند، و بدن مؤذن را خدا بر آتش حرام نموده است.
أسرارالصلاة 1 283 فصل «در اذان و اقامه» .....
أسرارالصلاة ص : 192
درختان بزرگ گنجشکها را بطرف خود میکشند
چنین کسى را که محبت دنیا تا اعماق قلب و حقیقت و سر وجودش ریشه دوانیده، مسکنهائى که براى رفع شهوتها و محبتهاى ضعیف که تنها بر حواشى قلب اثر گذاشته نافع است سودى نمىبخشد زیرا او هر چه که بخواهد قلب را بحضور در نماز و تفکر در افعال و اقوال آن وا دارد شهوتها و خواستههاى نفسانیش او را بطرف خود میکشند، و براى تحصیل و دستیابى بآن خواستههاى نفسانى و رفع موانعى که در این راه قرار گرفته او را بخود مشغول مىگردانند، پس پیوسته او قلبش را متوجه نماز مىسازد و شهوات او را بطرف خود میکشند، تا اینکه نمازش بپایان رسد، و تمام نماز در کشاکش بین او و شهوات و خواستههاى نفسانیش سپرى شده است، در نتیجه شیطان بر او غالب گشته است، و مثل این، مثل کسى است که زیر درختى نشسته و میخواهد درباره موضوعى خاص بتفکر بپردازد، تا بخواهد فکرش متوجه آن موضوع شود، صداهاى گنجشکهائى که بر آن درخت نشستهاند فکر او را مشوش میکنند، او با چوبى آنها را دور مىسازد، و باز دوباره تا مىخواهد بفکر فرو رود گنجشکها باز مىگردند، و او باز آنها را با چوب میراند و پیوسته وقتش در این کار مىگذرد، چنین کسى را باید گفت که این مشغله تو را از آن کار اصلى باز میدارد و تنها راه خلاصى از آن، این است که درخت را قطع کنى، شهوتها و خواستههاى نفسانى هم همین گونه است آنگاه که قوى شد و در تمام وجود ریشه دوانید و شاخههایش بسیار گشت، افکار و خواطر را از وجوه مختلفى بخود جذب میکند هم چنانکه درختان بزرگ گنجشکها را بطرف خود میکشند، و این شهوتها بمنزله مغناطیس افکار پست و خاطرههاى زشت است، و اصل این درخت، محبت دنیا أسرارالصلاة ص : 193
است، و لذا آن حکیم الهى فرمود: محبت دنیا رأس و منشأ هر خطا و گناهى است.
أسرارالصلاة ص : 192
--------------------------------